عـليه السلام
كائناتى يوقدن وار ايدن حضرت الله "جل شانه" ير يوزنده بر خليفه اقامه ايتمك ديله دى وحضرت آدم خلق ايلدى. اولا قورو بالچيقدن ياراتمش اولديغى جسد آدم على روايةٍ قرق كون صكره روح ويردى. بعده آدمه سجده ايديكز ديه ملكلره امر ويردى. ملكلر عموماً سجده يه وارديلر يالكز شيطان مخالفت ايتدى، سجده ايتمدى، سجده يى كبرينه يديره مدى. بونك ايچون دركاه الهيدن قوغولدى، لعنت ابديه جزاسنه چارپديرلدى. بو سببدن آدمه خصومت باغلادى، دشمن اولدى.
بوندن صكره حق تعلى حضرتلرى آدمه اش اولمق اوزره "حوايى" (۱) يارتدى. بعده هر ايكيسنى ده جنته ادخال بيوردى. جنتك هر نوع نعمتلرندن استفاده ايتملرينه مساعده بيورديغى حالده يالكز معين براغاجه ياناشملرينى منع ايلدى. شيطان دشمنلكى حسبيله بر تقريب جنته صوقولدى. بونلرك ياننه واردى. وسوسه لر القا ايدرك بونلرى شاشيرتدى. اكر بو اغاجدن يرسه كز سزك ايچون اصلا اولوم اولماز ديه رك اولا حوايى، حوا واسطه سيله ده آدمى آلداتدى نهايت هر ايكيسنه ده او اغاجدن ميوه يديرتدى. بونك اوزرينه حق تعلى حضرتلرى بونلرى جنتدن اخراج ايله يريوزينه اينديردى. (۲) آيرى آيرى محللره دوشدكلرندن ير خيلى زمان تك باشلرينه آغلايوب صيزلا نديلر. فقط صوكنده توبه لرى قبول اولنمغـله ينه بولشديلر، امر بارى ايله برلشديلر و آرتق ذريت يتشديرمكه باشلا ديلر.
حضرت حوا دائما بر بطنده ايكى چوجق طوغورردى. يالكز حضرت شيث عليه السلام تك اوله رق طوغمشدر. بر بطن ده طوغان ايكى چوجغك دائما برى اركك برى قيز اولورمش. ارككلرك يالكزآيرى بطن ده طوغان قيزلرله ازدواج ايتملرى امر اولنمش ايدى. حالبو كه حضرت آدمك ’’قابل،، اسمنده كى وغـلى كنديسيله بر بطن ده طوغان همشيره سنى آلمق ايستدى. بو ايسه او وقتك شريعتنه موافق دكلدى.او قيز ’’هابل،،ه ويرلمك اقتضا ايدييوردى. ’’قابل،، ايسه بر درلو يوله ياتميوردى. حقلى ايله حقسز آييرد اولسون ايچون بونلرك حضور حقه برر قربان تقديم ايتملرى امر اولندى. قربانلرينى تقديم ايتديلر. يالكز ’’هابل،،ك قربانى قبول اولنوب ’’قابل،،ك كى رد اولندى. قابل بوندن حدته كله رك هابيلى اوردى اولدردى. فقط برادرينى اويله روحسز كورنجه نادم اولدى. جسده نه معامله يابيله جغـنى بيله مدى. شاشيردى قالدى. اوصره ده بر قارغه نك ديكر بر قارغه يى اوروب اولدير ديكنى وصكره ده طپراغى اشه رك كومديكنى كورن قابيل برادرى هابيلى طبقى اويله ياپدى. يعنى بر مزار قازه رق طپراغه كومدى. ايشته انسانلردن ايلك قاتل قابيل اولديغى كبى ايلك مقتول ده هابيل اولمشدر.
حضرت آدمك اولاد واحفادى بر قاچ بيكه بالغ اولنجه كندوسنه طرف باريدن اون صحف انزال بيوريله رق پيغمبرلك ويرلدى. بو صورتله بر خيلى زمان معمر اولدى. فقط شو فانىدنياده نه قدر ياشانيرسه ياشانسون عاقبت بر رحلت محقق دكلمى يا؟ ايشته او پدر معززمز حضرت آدم دخى عصرلرله اوزايان حيات فانيه سنه و با لخاصه اولاد واحفادينه وداع ايدرك رب رحيمنه ملاقى اولدى. بر سنه صكره ده حضرت حوا زوج محترمنه قاوشدى. (۳)
حضرت آدمك ارتحالندن صكره پيغمبرلك اك سوكيلى اوغلى اولان حضرت شيث عليه السلامه ويرلدى و كندوسنه اللى صحف انزال بيورلدى اك اول عاصيلرله يعنى قابيل اولاديله قليج محاربه سى يا پان و كعبه يى ابتدا طاشدن بنا ايدن حضرت شيث عليه السلامدر.
_________
(۱) حضرت حوا حضرت آدمك صول اكه كمكندن يارادلمشدر. على روا ية يارادلديغى زمان حضرت آدم طاتلى بر اويقوده ايمش. آييلنجه حضرت حوايى ياننده بولمش.
(۲) حضرت آدمك هنده، حضرت حوانكده جده يه دوشمش اولدقلرى روايت اولنمقده در.
(۳) حضرت آدمله حضرت حوانك محل دفنلرى حقنده اختلاف واردر. حضرت آدمك بعضيلر هندستانده سرنديب طاغنده اولديغنه، بعضيلريده مكهء مكرمه ده جبل ابى قبيس دنيلان طاغده بولنديغنه ذاهبدر. حضرت حوانك دخى جبل ابى قبيس ده اولديغنه ذاهب اولا نلر وار ايسه ده جده ده اولديغنى ادعا ايدنلر زياده در. مع مافيه جده ده ايكى اوچ يوزآرشون قدر طولنده بر قبر موجود اولوب حضرت حوا قبريدر ديه زيارت اولنمقده در. حضرت حوانك جده ده اولديغنى ادعا ايدنلرك بر سندىده "جده" لفظيدر. چونكه جده جيمك فتحيله اوقونورسه بيوك والده معناسنى مفيددر. حتى جده يه جده دينمسنك سببى ده حضرت حوانك اوراده مدفون بولنمسى ايمش. حالبوكه بو بر وهمدر. چنكه جيمك ضميله جده لفظى لغة ً نهر كنارى معناسنه اولديغى كبى جده ده كزى ساحلنك دخى اسم خاصيدر. جده يه جده دينمسىده بو مناسبتله اولسه كركدر.
عـليه السلام
ادريس عـليه السلام حضرت شيث نسلندندر. توراتده اسمى "اخنوخ" ديه مذكوردر. اولاد آدم آره سنده بر طاقم فنا فنا عادتلر، حاللر پيدا اولمسى اوزرينه اصلاحلرى ايچون كندوسنه پيغمبرلك ويريله رك اوتز صحف انزال بيورلدى. يازى يازمق، ديكيش ديكمك صنعتلرينى ايجاد ايدن اودر. آندن اول اوغللرى هب حيوان دريسى كيرلردى. اك اول اهالى يى صنوف مخصوصه يه تقسيم ايدن، علوم ريا ضيه دن بعضيلرينك وخصوصيله طب، حساب، هيئت كبى فنلرك اساسنى قوران حضرت ادريس عليه السلامدر. كندوسنه كوكلرك اسرارى منكشف ايدى. ديرى ايكن من طرف الله مقام عالى يه رفع اولنمشدر.
عـليه السلام
حضرت ادريس يريوزندن چكيلوب مقام عالى رفع اولندقدن صكره آدم اوغللرى طوغرى يولدن صاپديلر، بر طاقم بتلر ياپديلر، بتلره طاپديلر. جناب بارىآنلره طوغرى يولى إرائه ايچون حضرت نوخى كوندردى. حضرت نوح برخيلى زمان قومنى توحيده دعوت ايتمش ايسه ده قولاق آصان اولمدى. كندى اوچ اوغليله حرملرى وديكر برقاچ نفردن عبارت اولان مؤمنلر مستثنى اولديغى حالده حضرتك دعوتنه إجابت ايدن بولنمدى. حتى اوغللرندن "يام" اسمنده كى دربدر دخى ايمان ايتمدى.
حضرت نوح قومنه نصيحت ايتدكجه حضرتَ استهزا ايدرلردى، اذا وتحقيرايدرلردى . نهايت بر ادبسزك تحمل اولنه ميه جق تحقيرى اوزرينه كندوسنه يأس كلدى. آنلره بددعا ايتدى. طرف باريدن دعاسى قبول اولنمغله همان بر كمى ياپمسى لزومى كندوسنه وحى ايله بيلديرلدى.
حضرت نوح كمى يى ياپمغه باشلادى. فقط جوارده كمى يوزديريله جك بيوك بر صو اولمديغندن حريفلر استهزالرينى آرتيرديلر آره صره ياننه ياناشوب "واى پيغمبرلكى مرانقوزلغه مى تبديل ايتدك" ديه رك كندوسيله اكله نرلردى. حضرت ده "بزده بر كون كليركه سزكله بويله اكله نيرز" جوابنى ويرردى.
كمى اكمال اولندقدن صكره طوفان علامتلرى بليردى. حضرت مؤمنلرله برابر كمىيه بندى. وهر جنس حيواندن ارككلى، ديشيلى برر چفت كمىيه آلدى. آرتق صولرده هر طرفدن يورودى. يام اسمنده كى اوغلى بر طرفدن حضرت نوحك كوزينه ايلشمكله حضرت آكا سـسلنه رك "كل ياوروجغم كل! سنده بزمله كمى بين او كافرلرله هلاك اولمه" ديمش ايسه ده هيچ تأثيرى اولمدى. بلعكس اوتانميه رق "حاجت يوق! بن طاغلره چيقارقورتولورم" جوابنى ويردى. حضرت نوح اولادى اولمق حسبيله يارامازك حالنه آجيدى، نصيحته باشلادى. "ياوروجغم بوكون اللهك مرحمتندن باشقه صيغينه جق ير يوقدر" ديه رك نصيحت ويرمكه قالقيشير قالقشماز آره يه بيوجك بر طالغه كيردى يام بوغولدى. حضرت نوح متأثر اولدى. جناب حقه توجه ايدرك "يا رب! بو بنم اوغلم ايدى. اهل بيتمدن ايدى" حالبوكه سنك ده وعدك حق ايدى. يعنى بو بويله اوله جقمى ايدى" كبى بر تضرعده بولنمش ايسه ده طرف باريدن "خََيـِرْ! او سنك اهل بيتكدن دكلدى او اخلاقسز، ياراماز بر مخلوق ايدى" جوابنى آلدى. ودرحال استغفار ايتدى.
طوفان هر طرفى قاپلادى. صولراك يوكسك طاغلرى بيله آشدى. ير يوزنده كى مخلوقات حياتيه هب تلف اولدى.
كمى آلتى آى قدر دوام ايدن طوفانك طاغلر كبى امواجى آره سنده كزدكدن صكره نهايت جودى طاغى اوزرنده اوتردى. كمى خلقى نائل سلامت اولدى. عالم يكيدن باشقه بر دوره يه كيردى. انسانلر هپ هلاك اولمغله دنيا يكيدن شنلنمكه باشلادى حضرت نوحك حام، سام، يافث نام اوغللرى ذريت يتشديرمكه قويولدى. چوق سورمدى ينه هر ير انسانله طولدى. هپسى ده حضرت نوحك بو اوچ اوغلندن اوره دى. بونك ايچون حضرت نوحه ايكنجى آدم دنيلدى. بوكون دنياده موجود اولان انسانلردن زنجيلرله سياهيلر " حام "ك، عرب، سريان، عبرانى وسائرامم ساميه " سام "ك تركلر دخى " يافث "ك نسلندندر.
عليه السلام
طوفاندن صوكره يمن ده حضرموت طرفلرنده احقاف دنيلان يرده عاد [بو قومك احوال تاريخيه سى بوكون ظلام مجهوليت ايچينده در. تاريخلر بوقومه دائر معلومات كامله ويره ميور.] قومى ظهور ايتدى. بو قوم عرب عاربه دن ايدى. چالشقان وترقىيه مستعد بر قوم ايدى. چالشقانلقلرى سايه سنده او حوالى يى معمور ايتديلر. غايت متين و ظريف بنالر ياپديلر. حتى دنياده جنت ياپمغه قالقشان وامثالى كورولمه مش كوشكلر، باغچه لرله پاىتختنى تزيين ايدن مشهور "شداد" بوقومدندر. فقط نه چاره كه بونلرده طوغرى يولدن آيرلديلر. بتلره طاپار اولديلر.
ايشته بو قومى توحيده دعوت ايچون جناب حق " هود" عليه السلامى كوندردى. فقط حيفاكه نصيحتلرينى ديكله ين اولمدى. ايمان ايدنلرپك آز اولدى چوغى كفر وضلالتده قالدى.
جناب حق بونلرى نهايت روزكارله هلاك ايلدى. حضرت هود ايسه اصحابيله برابر حجاز طرفلرينه كچه رك سلامتياب اولدى.
عليه السلام
حضرت صالح عليه السلام عاد قومندن صوكره حجاز ايله شام آره سنده ظهور ايدن "ثمود" قومنه مبعوثدر. طريق حقدن صاپمش اولان بو قومه يكرمى سنه قدر حضرت صالح نصيحت ايتمشسه ده تأثير ايتديره مه مشدر. حتى وقوعبولان طلبلرى اوزرينه معجزه اولارق حضرت صالح بونلره قيادن ياوروسيله برابر بر دوه چيقارمش ايكن ينه عناد ايتديلر. ايمان ايتمديلر. حتى دوه يى باجاغندن بر طمرينى كسوب اولدرديلر. دوه يى اولدورملرى اوزرينه غضب الهى ظهوره كلدى. اوچ كون صوكره دهشتلى بر صيحهء آسمانى بونلرى هب هلاك ايله دى يالكز حضرت صالح كندوسنه ايمان ايدن بر قاچ كيمسه ايله مكهء مكرمه يه چكيلوب اوراده عبادتكزين اولدى.
ا
عليه السلام
حضرت ابراهيم عليه السلام جناب رسول اكرم افندمز حضرتلريله بتون انبياى بنى اسرائيلك جدّ مكرميدر. "خليل الله" عنواننى حائزدر. بابل [١] اهاليسنه مبعوثدر. بابل امم ساميه دن اولان كلدانيلرله [٢] يعنى نبط قوميله مسكون ايدى. حكمدارلرينه "نمرود" دينيردى. بابلليلر علوم ومعارفده وخصوصيله كوكلرك، ييلديزلرك احوالندن بحث ايدن "علم هيئت"ده پك ايلرى كيتمشلر ايدى. بونكله برابر ينه طوغرى يولدن صاپمشلردى. بتلره وييلديزلره پرستـش ايدرلردى.
جناب حق ايشته بو قومه حضرت ابراهيمى كوندردى. حضرته بر روايتده اون، ديكر بر روايتده يكرمى صحف اينديردى.
حضرت بونلرى توحيده دعوت ايتدى. اجابت ايتمديلر. وحتى اينجتديلر. دها طوغريسى محوينه قالقشديلر. شويله كه:
يورطى كونى خلق عموماً تنزه ايچون شهر خارجنه چيقمق ايسته ديلر. حضرتى يالكز براقمق حسابلرينه كلمديكندن كنديسينى ده بو تنزهه دعوت ايتديلر. حضرت بونلرك عقيدلرينه تعريضاً ييلديزلره باقه رق "اويله كورينيوركه بن خسته يم، بناءً عليه معذورم جوابنى ويردى.
بو صورتله حضرت شهرده قالدى. شهر تنهالاننجه بر تقريب بتخانه يه كيتدى. مكر بتلرك اوكنه تبركاً غايت نفيس طعاملر قونولمش ايدى. بتلره خطاباً "كفته خورلر! نيه يميورسكز؟ نيه بويله ساكت طورييورسكز قونشميورسكز" ديدى. بعده النه كچيرديكى بربالطه ايله هپسنى قيردى دوكدى. صوكره بالطه يى ده اك بيوك بتك بويننه آصه رق صاوشدى كيتدى. بعده هركس تنزهدن عودتله حالى مشاهده ايتدكلرنده حضرتى صيقشديرديلر. بونى مطلقا سن ياپمشـسك ديديلر. حضرت بالطه كيمك بويننده ايسه بو ايشى ياپان اودر آكا صوريكزديدى. حريفلر صوك درجه ده قيزدى. آرتق بو انتقامى اخذايچون حكمدارلرى اولان "نمرود" حضرتى مخصوص ياقديرمش اولديغى بيوك بر آتشه آتدى. فقد الله صاقلادى. ياقماق، محو ايتمك شويله طورسون آتش آكا عادتا بر كلستان اولدى. حضرتك بومعجزه سنى كورن بعض ارباب انصاف درحال كندوسنه ايمان ايتدى. فقد اوهدايتسز قوم ينه عنادى، تعصبى براقمدى. بناءً عليه حضرت بونلرى تركه مجبور اولدى. اهل بيتيله ديكر ايمان ايدن ذواتى برابرينه آله رق بابلى ترك ايتدى، چيقدى. شام ديارينه هجرت ايتدى.
بر آره لق قحط وغلا اولمغله مصره قدر ده بر سياحت ايتدى. مصر فرعونيله كوروشدى. فرعون حضرت برآز اينجتمك سوداسنه دوشمش ايسه ده حضرتك كوسترديكى بر معجزه دن اوركه رك او سودادن واز كچدى. حتى "هاجر" اسمنده بر جاريه احسانيله حضرتك كوكلنى آلدى. حضرت مصردن عودتنده آرتق كنعان ديارنده يرلشدى. حين ارتحاللرنده يوزيتمش بش ياشلرنده ايديلر. قبر مباركلرى بوكون قدس شريف مضافاتندن "خليل الرحمن" دنيلن قصبه ده مهم بر زيارتكاهدر.
سنت اولمق، طرنق كسمك، بيق قرقمق، مسواك طوتنمق، ضيافت ويرمك، طون كيمك، صو ايله طهارت ايتمك، خطبه ونطق ايچون منبر كبى يوكسك محللره چيقمق هپ حضرت ابراهيم سنتى در. حضرت ابراهيم طرفندن احداث اولنمشدر.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
"١" بابل- وقتيله دنيانك اك جسيم واك مشهور بر شهرى ايدى. بغدادك ۳۹ كيلومترو جنوبنده شمديكى (حله) قصبه سى جوارنده واقع ايدى. بابل قله سى مشهوردر: توراتده مذكور اولديغى اوزره كويا اولاد نوح بو قله يى سنجار واديسنده بنا ايتمشلر ايمش. قله ياپيليركن جناب حق كويا بونلرك جرأتلرينى كسر ايچون عمله نك ديللرينى تحويل ايتمش و هيچ برى ديكرينك لساننى اكلايه ماز اولمش. و قله تمام اولمازدن هر برى بر طرفه طاغلمش. كويا بو تحول لساندن ٢۷ لسان ظهور ايتمش. تاريخلرده بوكا تبلبل السنه ديرلر.
"٢" مؤخراً بو كلدانيلرك حكومتى آثوريلر طرفندن ضبط ايدلمشدر. فقد آثوريلر جاهل بر قوم اولمغله مترقى اولان كلدانيلرك علوم و صنايعده ينه محكومى اولمشدر. حتى آثوريلر كيت كيده كلدانىلشمشلر. بخت نصر زماننده بيوك بر قوت استحصال ايتمشلرسه ده نهايت ميلاددن بش يوز شوقدر سنه اول ايران حكمدارلرندن كيخسرو بو دولت ظالمه يه ختام ويرمشدر.
عليه السلام
لوط عليه السلام دخى قدماى انبيادندر. ابراهيم عليه السلامك برادرزاده سيدر. بوده بابلى ترك ايله كنعان ديارينه هجرتنده حضرت ابراهيم ايله برابر ايدى. مؤخراً سدوم ديارينه كچدى. اوراده خلاف طبيعت بر طاقم فسق وفجوره طالمش اولان سدومليلرى طوغرى يوله دعوت ايتدى. آنلره بر خيلى نصيحتلرده بولندى. فقط مردارلر ينه كندى بيلدكلرندن واز كچه مدى. نهايت غضب الهى ظهوره كلدى. باشلرينه من طرف الله طاش ياغدى، مملكتلرىده شدتلى بر زلزله ايله آلت اوست اولدى. حضرت لوط زوجه سندن ماعدا بتون اهل بيتنى آله رق اولجه سدومدن چيقمش بولنديغى جهتله اصلا ضرر ديده اولمدى. زوجه سى اوله جق يادكار ايسه عاصيلرله برابر قهر اولدى. چونكى عاصيلرله دوشر قالقاردى. روايته كوره حضرت لوط سكسان ياشنده اولديغى حالده حجازده وفات ايتمشدر.
حضرت اسماعيل عليه السلام. حضرت ابراهيم ك بيوك اوغليدر. مصر فرعونـنـك ويرديكى "هاجر" نام جاريه دن متولددر. حضرت ابراهيم ك اصل زوجه سى "ساره" نك چوجغى اولمازدى. خصوصيله ياشى ده پك كچكين ايدى. اسماعيل طوغنجه "ساره" مكدر اولدى. جناب حق آكا مرحمت بيوردى. اختيارلق دمنده آكاده حضرت اسحاقى ويردى. فقد اسحاقى توليد ايدنجه هاجر ايله اسماعيلى قيصقانمغه باشلادى. آره لرينه رقابت كيردى. حضرت ابراهيم ناچار قالدى. هاجرله اسماعيلى آلوب حجازه كتوره رك اوراده براقمغه مجبور اولدى، اسماعيل بو صورتله مكه ده يرلشدى. اوراده بويودى. جرهم قبيله سندن قيز آلدى. اون ايكى قدر اولادى اولدى. كنديسى عبرانى اولديغى حالده صكره دن عربلشديكندن اولاد واحفادينه عرب مستعربه دنيلدى.
حضرت اسماعيل يمن قبائليله اسكى عرب قومندن اولان وحجازك جنوبنده ساكن بولنان عمالقه يه مبعوثدر. پدرينك شريعتى اوزرينه آنلرى اللى سنه قدر دينه دعوتله مشغول اولدى. رسول اكرم افندمز حضرتلرينك منسوب اولدقلرى قبيلهء قريش حضرت اسماعيلك اك بيوك اولادى اولان "قيدار" دن تناسل ايتمشدر، قيداردن اوره مشدر.
حضرت ابراهيم لاجل الامتحان بر آره لق اوغلى اسماعيلى قربان ايتمكه مأمور اولمش ايدى. امر بارى يه كمال انقياد ايله جكرپاره سنى قربان ايتمكه قالقشديغى صره ده حق طرفندن بر قوج كوندريله رك اسماعيلك يرينه آنك قربان ايدلمسى امر اولنمش و بو صورتله اسماعيل قورتارلمش ايدى. اسماعيله ذبيح الله دينمسى بو نقطهء نظردندر.
بيت شريفك بناسنه حضرت اسماعيل دخى پدرى حضرت ابراهيم ايله برابر من طرف الله مأمور ايدى، بيت شريف بو ايكى ذات جليل القدرك اثر مباركلريدر. حضرت اسماعيل بر روايته كوره كعبهء معظمه اتصالنده كى حطيمده، آلتون اولوق آلتنده مدفوندر.
عليه السلام
اسحاق عليه السلام دخى حضرت ابراهيم ك اوغليدر.ساره دن متولددر. پدرينك ارتحالندن صكره نبوتله مقامنه كچمشدر. مبعوث اولديغى قوم دخى بنى كنعاندر. برى "عيص" ديكرى "يعقوب" اولمق اوزره بر بطن ده ايكى اوغلى اولمشدر. حضرت اسماعيل عرب مستعربه نك جدى اولديغى كبى حضرت اسحق [١] دخى بتون انبيايى بنى اسرائلك جديدر. على روايةٍ يوز آلتمش ياشلرنده ارتحال ايدوب اوغلى عيص معرفتيله پدرى ياننه دفن اولنمشدر.
ـــــــــــــــــــــــ
"١" اسحق لفظنك اصلى "يصحق" ايمش. يصحق ايسه عبرانيجه برلفظ اولوب عربيجه "يضحك" معناسنى مفيد ايمش. كويا حضرت "ساره" اختيارلق دمنده چوجغك ولادتيله تبشيراولوننجه اينانه ميوب كولمش اولديغندن چوجق طوغنجه بو اسم ايله تسميه اولنمش ايمش.
عليه السلام
يعقوب عليه السلام حضرت اسحاقك كندوسندن صكره نبوتله مقامنه قائم اولان اوغليدر. برادرى "عيص" ايله بر بطن ده وجوده كلمشلردر، يعنى ايكيزدرلر. فقد عيص دها اول طوغمغله دها بيوك عد اولنور. اون ايكى اولادى اولمشدر. حضرت يعقوبك بر تسمى ده "اسرائل" [١] اولمغله اولاد واحفادينه "بنى اسرائيل" دينمشدر. يوز قرق يدى ياشلرنده اولديغى حالده مصرده ارتحال ايتمشدر. برادرى عيصك ده ديار رومده عين كونده وفات ايتمش اولديغى روايات تاريخيه دندر.
ـــــــــــــــــــــــــ
"١" اسرائيل - عبرانيجه بر اسم اولوب "عبد الله" معناسنى مفيد ايمش.
يوسف عليه السلام حضرت يعقوبك اك سوكيلى اوغليدر. حسن وجمالى، ادب وكمالى مرتبهء نهايه ده ايدى. بونك ايچون برادرلرينك دائما محسودى ايدى. بر كيجه رؤياسنده اون برييلديزك وكونشك وآيك كندوسنه سجده ايتمكده اولديغنى كورمش. رؤيايى پدرينه حكايه ايتديكنده پدرى "ياوروجغم بو رؤيايى برادرلريكه صاقين آچمه، اولوركه سكا بر مضرتلرى طوقنور" ديمش . وبو رؤيا حكمنجه يوسفك پك بيوك بر ذات اوله جغنه قناعت حاصل ايتمش اولمسيله يوسفه اولان محبتى برقات دها آرتيرمش ايدى. حالبوكه برادرلرى يوسفى چكه ميه رك بر ايجابنه باقمق ايسته مشلر. بر حيله ايله معصومى كوتوروب بر قويويه آتمشلر وآغلايه آغلايه عودتله پدرلرينه يوسفى قورت يدى ديمشلر.
بعده ايچلرندن برى يوسفه يمك كوتورمك اوزره قويونك ياننه وارمش. مكر بر كاروان طرفندن يوسف چيقارلمش ايدى. همان ديكر برادرلرينه خبر يتشدرمش وهپسنى اورايه جلب ايتمش. سوزى برلشديره رك كاروان خلقنه بو بزم كوله مز ايدى قاچدى ديه پازارلغه كيريشه رك يوسفى غايت اوجوز بر بها ايله صاتمشلر. كاروان مصره كيدييورمش، يوسفى برابرجه كوتورمشلر وعزيز مصره يعنى ماليه ناظرينه صاتمشلر.عزيز اولادى اولمديغندن يوسف دخى كرك وجهاً وكرك اخلاقاً فوقالعاده بر كوزللكه مالك بولنديغندن عزيز آنى اولاد ايتدى. فقد بر مدت صكره حرمى ذليخا طرفندن حسب العلاقه بر افترايه اوغراديله رق زندانه آتلدى.
يدى سنه زندانده قالدقدن صكره حكمدارك كورديكى بر رؤيايى تعبير ايتمكله مكافاةً زنداندن چيقارلدى. مؤخراً عزيز مصرك وفاتيله يرينه ماليه ناظرى نصب اولندى. بعده حكمدار آنى كندوسنه وزير ايتدى. ذليخايى ده نكاح ايدوب آكاويردى.
حكمدارك كورديكى رؤيا حضرت يوسف طرفندن هر نصل تعبير اولمشسه عين وجهله مصرده يدى سنه بوللق ومتعاقباً يدى سنه ده قيتلق ظهوره كلدى. بوللق زمانلرنده حضرت يوسف مصر انبارلرينى ذخيرايله طولدردى. قيتلق زمانلرى كلنجه اطراف واكنافدن خلق ذخيره آلمق اوزره آقين آقين مصره كلمكه باشلادى. بو صره ده حضرت يوسفك برادرلرى ده ذخيره تداركيچون مصره كلديلر. حضرت يوسف برادرلرينى كورنجه طانيدى. فقط كندوسنى آنلره طانتمدى. يالكز لزومى قدر ذخيره ويره رك وحتى ثمن اولمق اوزره ويردكلرى آقچه لرى دخى چواللرى ايچينه قويه رق انلرى مملكتلرينه كوندردى. وبر دها كلدكلرنده بهمه حال كوچوك برادرلرى "بنيامين"ى دخى برلكده كتيرملرى لزومنى كندولرينه تفهيم ايتدى. شايد كتيرمزلرسه كندولرينه ذخيره ويريله ميه جكنى قطعياً بيلديردى. چونكه ذخيره محتكرلر النه كچمسون ايچون نفوسه كوره توزيع ايديليوردى.
هر نه ايسه: ايكنجى سفرده بونلر پدرلرينى بيك مشكلات ايله ارضا ايدرك "بنيامين"ى آلوب كوتورديلر. حضرت يوسف بونلرى ينه اعزاز ايتدى. تلطيف ايتدى. ذخيره ويردى. فقد بنيامينك يوكى ايچنه بر آلتون طاس براقه رق وصكره ده سرقت وقوعبولدى ديه رك لطيفه يوللو بر حيله ايله بنيامينى آليقويدى بوصورتله برادرلرينى بر خيلى اوزدى برادرلرندن برى بن بنيامينسز بر يره كيده مم ديه مصرده قالدى. ديكرلرى كيدوب كيفيتى پدرلرينه حكايه ايتدكدن صوكره تكرار بر يولنى بولوب بنيامينى قورتارمق مقصديله مصره كلديلر. بودفعه حضرت يوسف آرتق كندوسنى بونلره طنتدى. سونجلرندن نه ياپه جقلرينى شاشيرديلر. قصورلرينى معترف اولديلر عفو ديله ديلر. استغفار ايتديلر. بعده حضرت يوسف بونلره بر خيلى نفيس هديه لر احسانيله "شو كوملكمى آليكز پدريمه كوتوريكز، كوزينه سورسون كوزى آچلسون وهمان پدرمى، والده مى وبتون اهل وعيالكزى آلوب بورايه كتيريكز" ديدى. بونلر سوينه رك آلدقلرى امرى اجرايه كيتديلر. مصردن چيقدقلرنده كويا روزكار كوملكك قوقوسنى كنعان ديارنده حضرت يعقوبه يتشديردى. حضرت يعقوب "آه يوسفك قوقوسنى آليورم" ديمكه باشلدى. ياننده بولنانلر "جانم حالا بو يوسفى اونوده مدكمى ديديلر. برمدت صكره كوملك كلدى. يوزينه كوزينه سوردى، كوزلرى آچيلدى و "بن سزه يوسفك قوقوسنى آليورم ديمدممى ايدى" ديدى.
بعده حضرت يعقوب بالجمله عائله سيله مصره كيتدى. حضرت يوسف بونلرى غايت پارلاق بر صورتده استقبال ايتدى. آلوب برابرجه سراينه كوتوردى پدر ووالده سنى صدره چيقاردى. جمله سى او آنده سجدهء شكرانه قاپاندى حضرت يوسف پدرينه ايشته باباجغم رؤيانك تعبيرى بوايدى ديدى. حضرت يعقوب بوندن صكره اون سنه دها يشادقدن صكره مصرده ارتحال ايتدى. [۱]
ايشته يعقوب اولادينك يعنى بنىاسرائيلك مصره انتقاللرىشوصورتله وقوعه كلدى. بونلر مصرده يرلشديلر، كمال عزتله تناسل ايدوب چوغالديلر. نو اون ايكى برادرك اولادى صكره برر قبيله تأسيس ايدرك بنى اسرائيلى اون ايكى قبيله يه آيرديلر. بونلره تاريخده "اسباط" ديرلر.
حضرت يوسف پدرندن صكره اللى درت سنه دها يشايوب نهايت يوز اون ياشنده اولديغى حالده مصرده ارتحال ايلدى [۲]
ــــــــــــــــــــ
"۱" توراتك روايتنه نظراً حضرت يعقوب وفاتى تقرب ايدنجه حضرت يوسفى ياننه چاغروب كندوسنى مصرده دفن ايتميوب وطننده اجدادى ياننده دفن ايتديرمسنى وصيت ايتدى. حضرت يوسف وصيتى حرفياً اجرا ايتدى پدرينك جسدينى مومياايتديردكدن صكره كوتوروب جدادى ياننده دفن ايتديردى.
"۲" حضرت يوسف دخى صوك دملرنده برادرلرينه خطاباً: بركون كله جك كه بنى اسرائيل مصردن چيقاجقدر. وطن اصليلرينه كيده جكدر. رجا ايدرم اوزمان بنم كميكلرمى دخى برابر كوتوروب دنياده حسرتزده سى اولديغم او سوكيلى وطنمك آغوشنه توديع ايديكز" ديمش ايدى. توراتك روايتنه كوره حضرت يوسفك دخى جسدى موميا ايتديريلوب بر تابوته وضع ايديله رك مصرده حفظ اولندى.
مؤخراً حضرت موسى طرفندن بو تابوت حين خروجده برابر آلنوب كوتورلمشدر. روحك وطنه محبتى، انجذابى، علاقه سى نه درجه لرده اولديغى بو فقره حقيله تعيين ايتمكده در. باشقه دليله حاجت يوقدر.
عليه السلام
ايوب عليه السلام يعقوبك برادرى اولان "عيص"ك اولادندندر. شام مضافاتندن حوران اهاليسنه مبعوثدر. حضرت ايوب غايت زنكين ايدى. شام حواليسنده خيلى املاكى وارايدى. حق تعالى حضرتلرى آنى امتحان بيوردى. بتون املاكنى محو ايتديكى كبى كندوسنه تحمل اولنماز غايت اليم بر خسته لك ويردى. اويله كه وجودنده سيكيرلرله كميكدن باشقه بر شى قالمدى. اطرافنده كيلر هب طاغلدى. حضرت ينه صبر ايتدى. شكر ايتدى. جناب مولى مكافاةً آكا تكرار اولكندن زياده مال وصحت بدن احسان بيوردى. حتى اولادىده دنيايه كلدى. روايته نظراً وفاتندن صكره بشير اسمنده كى اوغلى نائل نبوت اولدى. بونك ده حضرت ذوالكفل اولديغى بعضيلر درميان ايتمكده در.
عليه السلام
شعيب عليه السلام بابلدن حضرت ابراهيم ايله ديارشامه هجرت ايتمش اولان بر قبيله دندر. بيوك والده سى لوط عليه السلامك قيزيدر. موسى عليه السلامك قاين پدريدر. مدين اهاليسنه مبعوثدر. خطيب الانبيا عنواننى حائزدر. طاتلى ديللى، كولر يوزلو بر ذات عاليقدر اولمغله برابر ينه قومنه سوز كچيره مدى. نهايت اصحابنى آلوب مكه جهتلرينه چكلمكه مجبور اولدى قومى ايسه بر صيحهء آسمانى ايله هلاك اولدى.
عليه السلام
موسى عليه السلام اعاظم انبيادندر. بنى اسرائيلدندر، بنى اسرائيله مبعوثدر. حضرت يوسف عليه السلام زماننده مصره كلوب يرلشن اولاد يعقوب كيت كيده چوغاله رق وبنى اسرائيل عنواننى طاقنه رق مصرده فوق الغايه بر نفوذ، بر موقع قزانمشلر ايدى. او زمان دنيانك اك مستبد، اك ظالم بر حكومتى اولان مصر حكومت فرعونيه سى بونلرى چكه مدى، دها طوغريسى بونلردن قورقمغه باشلادى. چونكه بنى اسرائيل مصرك اهالىء اصليه سى اولان قبطيلر له هر نه قدر قيز آلوب ويرمك كبى بر مناسبت پيدا ايتمشلرسه ده ينه كندى عادات مليه لرينى ترك ايده مه مكله مصريلردن آيرى بر حالده قالمشلر وكوندن كونه ده آرتمقده بولنمشلر ايدى. ايشته حكومت فرعونيه نك بونلردن انديشه سيده بو نقطهء نظردن ايدى. بنى اسرائيلدن انديشـناك اولان حكومت فرعونيه بيچاره لرى تحقيره باشلادى، تذليله باشلادى. تحقير وتذليل ايله امتيازلرينى قيرمق ايستدى. خصوصيله كاهنلردن برينك ده فرعونه [۱] "بنى اسرائيلدن قريباً بر چوجق طوغه جق وسلطنتكز باﻵخره آنك اليله محواوله جق" ديه خبر ويريشى فرعونى صوك درجه اوركوتدى.
بو اوركمك اوزرينه فرعون بنى اسرائيلدن طوغان اركك چوجقلرى اولدرمكه باشلادى. وهر طرفه جلادلر تعيين ايتدى. بو صره ده حضرت يعقوبك اوچينجى اوغلى "لاوى" احفادندن "عمران" نامنده بر ذاتك صلبندن حضرت موسى دنيايه كلدى. والده سى ياوروجغنى اوج آى كيزله يه بلدى، اوكاده بيك مشكلات ايله موفق اولدى. فقط صكره اوامكان قالقدى، دها صاقلامغه جسارتى قالمدى. نهايت سازدن بر سپت آلوب قطران وزيفت ايله كوزلجه صيوادقدن صكره ياوروجغنى ايچنه يرلشديره رك نيل نهرى كنارنده سازلقلر آراسنه براقيويردى. سپت صو ايله آقوب كيدركن فرعونك زوجه سى "آسيه" طرفندن كوريلوب آلديرلدى. سپت آچيلوبده ايچنده آى پارچه سى كبى بر چوجق چيقنجه "آسيه" جان وكوكلدن مفتونى اولدى. هر نه قدر بنى اسرائيل چوجقلرندن اولديغى اكلاشلمش ايسه ده ينه اولدرمكه قييه مدى. بالعكس كندينه اولاد ايدندى. همان سود آنالر كتيرتدى. فقط موسى هيچ برينك ممه سنى آلمدى. والده سى ايسه چوجغك سراى فرعونه آلنديغنى وامزيرلمسى ايچون سود آنالر آرانديغنى خبر آلمغله بالواسطه كندوسنىده سود آنالغه عرض ايتديردى.
سود آنالر صره سنده بوده سرايه جلب اولندى. موسى بونك ممه سنى طاتلى طاتلى اممكه باشلاينجه سرايده آليقونلدى. سراى طاقمندن هيچ بر كيمسه بو سره آكاه اولمقسزين چكرپاره سنى سراى فرعونىده امزيروب بيوتدى.
حضرت موسى بويودكدن صكره كندى اصل ونسبنى اوكرندى. بناءً عليه بنى اسرائيل ايله وبالخاصه كنديسندن اوچ ياش بيوك اولان برادرى "هارون" ايله صيقجه كوروشمكه باشلادى.
بر كون مصرده كزركن بر قبطىنك بنى اسرائيلدن بر شخصى بلاموجب ضرب وتحقيرايتمكده اولديغنى كورنجه طيانه مدى. قبطىيه بر توقات عشق ايتدى. همان جانى چيقيويردى. محل وقعه ده كيمسه لر اولممغله كيفيت درحال دويوله مديسه ده ايرتسى كون ينه عينى شخصك ديكر بر شخص ايله غوغاسنه راست كلدى. بو دفعه حريفى حقسز كورمكله بر آز تكدير ايتمك ايستدى. نكديره قالقيشنجه حريف "سن نه جىسك؟ نه قاريشيرسك؟ يوقسه دونكى قبطى كبى بنىده مى اولدورمك ايسترسك" ديدى.
موسى حريفدن بوسوزى ايشيدنجه آرتق وقعه طويولدى بوندنصكره مصرده طورمق موافق دكلدر ديه اورادن فرار ايتدى. مدين ديارينه كيتدى. اوراده حضرت شعيب عليه السلامه داماد اوله رق بش اون سنه قدر قالدى. بعده اهل وعيالنى آله رق ينه مصره عودت ايتمك ايستدى.
يولده كليركن "طورسينا"يه اوغرادى. اوراده من طرف الله كندوسنه نبوت ويرلدى وهمان كيدوب فرعونى دين حقه دعوته مأمور اولدى. مصره ورودنده برادرى هارون ايله كورشدى. بو مأموريته هرايكيسىده مشترك اولمغله قالقوب برلكده سراى فرعونه كيتديلر. فرعونى دينه دعوت ايتديلر. وبنى اسرائيلى ينه وطن قديملرينه نقل ايچون مساعده ايسته ديلر. فرعون حقى قبول ايتمك شويله طورسون موسايى حتى تهديده باشلادى. موسى عصاسنى يره آتدى. عصا درحال بيوك براژدر اوله رق حركته باشلادى. فرعون اوركدى. اطرافده نه قدر كاهنلر، سحربازلر وارايسه همان هپسنى جلب ايتدى. موسايى بونلرله امتحانه چكدى. موسى جمله سنه غلبه چالدى. كاهنلر موسانك كندولرى كبى كاهن اولميوب بالعكس حق طرفندن مؤيد بر پيغمبر اولديغنى آكلاينجه هب ايمان ايتديلر. فرعون قيزدى. كاهنلرى تهديده باشلادى. فقد كاهنلر صاغلام بر ايمان ايديندكلرى ايچون قورقمديلر. حقىسويلمكدن چكنمديلر. برىدن بنى اسرائيل ايسه عموماً حضرت موسانك امرينه منقاد بولنمقله كندولرينى اسارتدن قورتاره بيله جك برحال و وضعيتده ايدى. بناءً عليه فرعون برآره لق دفع بلا اولمق اوزره بنى اسرائيلك مصردن چيقوب كيتملرينه مساعده ايتمش ايسه ده صكره ينه نادم اولمش ايدى.
موسى عليه السلام بر كيجه بتون بنى اسرائيلى آله رق مصردن چيقدى. فرعون كيفيتدن خبردار اولنجه همن عسكرينى طوپلادى وبنىاسرائيلى تعقيبه قويولدى. سويش دكزى ساحلنده بونلره يتشمش ايسه ده حضرت موسى معجزه اوله رق عصاسيله دكزى ياروب بنى اسرائيلى سلامتله قارشوياقه يه كچيردى. فرعون ومعيتى عسكرى دخى كچمكده ايكن صولر قاوشمقله جمله سى هلاك اولدى.
حضرت موسى ﺁرتق بنى اسرائيل ايله بلامزاحم كنعان ديارينه عازم اولدى.
يولده عمالقه دن بر قومك ديارينه اوغراديلر. بوقومك اوكوز صورتلرينه طاپمقده اولديغنى كورن بنى اسرائيل شاشقينلرى حضرت موسادن اويله اوكوز صورتلرى ايستديلر "ياموسى بزه ده بويله بر ﺁله تدارك ايت" ديديلر. حضرت موسى:
"جانم سز نه جاهل مخلوقلرسكز، نه احمق ادملرسكز، بو ديوانه لرك كيتديكى يول يول دكلدر. مذهبلرى مهلكدر، عمللرى باطلدر. انصاف ايدك. بونجه نعمتلرينه مستغرق اولديغكز رب العالمين دن غيرى بر معبود سزه نصل كوستره بيليرم" زميننده ايجاب ايدن نصيحتلرى ويردى.
ينه يوللرينه دوام ايتديلر. اريحا بلده سنه يناشديلر. اريحا بر طاقم جبابره النده ايدى. آنلرى اورادن محاربه ايله دفع ايتمك لازم كليوردى. حضرت موسى بو لزومى بنى اسرائيله ﺁكلادنجه بنى اسرائيل يادكارلرى "يا موسى بز جبابره ايله محاربه ايده ميز. بز بوراده اوتوره لم، سن كيت ربك ايله برابر ﺁنلرك ايجابنه باق. صكره بزه خبر وير كله لم" جوابنى درميان ايتديلر.
حضرت موسى كوجندى. بونلره بد دعا ايتدى. جناب حق جزا اولمق اوزره بونلره يولى شاشيرتدى، بونلرى تيه صحراسنه دوشوردى، قرق سنه اوراده قالديلر بر طرفه يول چيقاره مديلر. بوكالديلر. كاشكى مصردن چيقمييدق ديمكه باشلاديلر. جناب حق ينه مرحمت بيوردى. بونلره رزق اولمق اوزره قدرت حلواسيله سلوى قوشى كوندردى. بو ايكى نوع يمكدن ده بزديلر. بز بقله صوغان، مرجمك فلان ايسترز ديديلر. موسى صيقلدى. جواباً بونلره "هايدى ينه مصره كيديكز. بوايسته ديكلريكز هپ اوراده واردر ديدى.
بو صره ده جناب موسى طور طاغنه دعوت بيورلدى. هارونى بالتوكيل طوره كيدرك قرق كون اوراده عبادتله مشغول اولدى. آوانده تورات شريف ده نازل اولدى.
حضرت موسى طورده ايكن برىدن سامرى اسمنده بر منافق بنى اسرائيلى الداده رق بتون آلتون كموش نوعندن نه لرى وارسه اللرندن آلدى. آلتونلرى اريدوب بر بوزاغى صورتى ياپدى وسزك ده موسانكده الهى بودر ديه رك آنلرى بوزاغى يه طاپدردى. حضرت هارون نصيحت ايتديسه ده ديكله مديلر. موسانك ورودينه قدر بوزاغىيه طاپدى طورديلر.
حضرت موسى عودتنده حالى كورنجه غضبه كلدى. بوزاغىيىياقدى محو ايتدى سامرىيى تلعين ايدرك قوغدى. هارونى دخى بر آز مؤاخذه ايتمك ايستديسه ده آنك معذور اولديكنى آكلادى. چونكه نصيحتلرينى ديكله ممشلردى. اوده دها ايلروسنه كيده مه مشدى كيتسه حياتى تهلكه ده ايدى. هر نه ايسه بنى اسرائيل تائب و مستغفر اولديلر، حضرت موسانك ده حدتى كچمكله توراتى ميدانه قويدى. مقتضاسيله عمل اولنمغه باشلاندى. توحيد بارى ذهنلرينه يرلشديرلدى.
بنى اسرائيل تيه صحراسنده مدت مديده قالمغله اسكى قورقاقلر، مسكينلر فوت اولوب يرلرينه بر خيلى يوركلى، جسور ارسلان كبى يكيتلر يتشدى. بو جهتله بنى اسرائيل هيچ بر دشمندن كوز قرپميه جق بر حاله كلدى.
حضرت موسى ﺁرتق بنى اسرائيلى اورادن ﺁلوب چيقدى بحر لوط جهتلرينه كوتوردى. دها ايلرى حركتله اوكلرينه چيقان عوج بن عنق ايله محاربه ايتدى وغالب كله رك شريعه نهرينك شرقنه ال ﺁتدى، حتى اردنه قدر ايندى. اريحانك قارشوسنده كى طاغه چيقارق اورادن بنى اسرائيله موعود اولان ارض كنعانى تماشا ايتدى.
حضرت هارون مقدما وفات ايتمش ايدى. بوكره حضرت موسانك دخى وفاتى تقرب ايتمكله حضرت يوسف سلاله سندن "يوشع" نام ذاتى خليفه تعيين ايدرك عازم دارعقبا اولدى. حضرت موسانك شريعتى تاحضرت عيسى زماننه قدر باقى قالدى. بوﺁره ده كلوب كچن انبياى بنى اسرائيل هب شريعت موسى ايله عامل اولورلردى و او شريعتى تطبيق ايتمك اوزره بعث اولنورلردى.
حضرت موسادن صكره بنى اسرائيلك امورينى تا حضرت داود زماننه قدر بر طاقم حاكملر تدبير واداره ايتدى كه بونلرك برنجيسى حضرت موسانك خليفه سى اولان "يوشع" وصوكنجيسىده اشموئيل عليهماالسلامدر. بونلرك هرايكيسىده انبياى بنى اسرائيلدندر.
اسباط بنى اسرائيلك اون ايكيسى دخى بو حاكملرك حكمنه مطيع ومنقاد بولنورلردى. بو جهتله حاكملر عادتا برر حكمدار مقامنده ايديلر.
حضرت يوشع حضرت موسانك وفاتندن اوچ كون صكره بنى اسرائيلىآلوب شريعه نهرى كنارينه كوتوردى و بر معجزه ايله نهرك قارشو ياقه سنه كچيردى. آرتق ايلرىيه طوغرى يورويوب "اريحا" يى فتح ايله بنى اسرائيلى چول حياتندن قورتاره رق وطن اصليلرى اولان كنعان ديارينه ادخال ايلدى. حضرت يوشع اريحايى فتح ايتدكدن صكره مقدما مصردن چيقاجقلرى صره ده برابرلرينه آلدقلرى حضرت يوسفك جسد مباركنى كوتوروب وقتيله قاردشلرى طرفندن صاتلديغى محالده دفن ايلدى.
حضرت يوشع يكرمى سكز سنه بنى اسرائيلك امورينى كمال موفقيت و مظفريتله اداره ايتدكدن صكره دار عقبايه كيتدى. بعده صره سيله بر چوق حاكملر كله رك بنى اسرائيلك امورينى اداره ايتدى. نهايت اشموئيل عليه السلام كلدى. بوده اون بر سنه ادارهء امور ايتدى. بو اون بر سنه نهايتنده حضرت موسانك وفاتندن درت يوز طقسان اوچ سنه كچمش ايدى. ايشته بو صره ده حكام دورى بيتدى. ملوك دورى ظهور ايتدى. شويله كه بنى اسرائيل او صره ده عمالقه طرفندن بر محاربه ده مغلوب ايدلمكله كنديلرينى طوپارليوب دشمندن اخذ انتقام ايده بيلمك ايچون ايچلرندن بر حكمدار تعيين اولنمسنى حضرت اشموئيل دن نياز ايلديلر. اوده طالوت اسمنده برذاتى انتخاب ايلدىكه ملوكك برنجيسى بودر. ايكنجيسىده حضرت داود دركه فصل مخصوصنده صورت انتخابى كوستريله جكدر.
__________________
[۱] فرعون مصرك اسكى حكمدارلرينه ويريلن بر عنواندر. معين بر شخصك اسمى دكلدر. مصرك اك اسكى حكمدارلرندن "منس" نام حكمدار زمانندن اعتباراً شاه عجم كيخسرو طرفندن مصرك استيلاسنه قدر يعنى قبل الميلاد ٥۲٥ تاريخنه دك ۰۰٤۳ سنه ظرفنده مصرده حكمران اولان يكرمى ﺁلتى سلاله نك هر حكمدارينه فرعون اسمى ويريلردى، موسى زماننه تصادف ايدن فرعونك اصل اسمى قطعياً كسديريله مز. بو يكرمى ﺁلتى سلاله نك اك معروفلرى دردنجى، اون ايكنجى، اون سكزنجى سلاله لردر. مصرك مشهور اهراملرى دردنجى سلاله ﺁثارندندر.
اسكى مصريلرك "هيه روغليف" دينيلير بر نوع يازيلرى اولديغى كبى "پاپروس" تعبير اولنور بر نوع نباتدن معمول كاغدلرىده وارايدى. قماش طوقومق، ﺁلتون كوموش ايشله مك، جام، پورسه لن اعمال ايتمك كبى بر چوق صنعتلردن دخى اسكى مصريلر خبردار ايديلر.
عليه السلام
هارون عليه السلام حضرت موسانك بيوك برادرىدر نبوتده ده شريكيدر. غايت فصيح اللسان ايدى. حضرت موسى بر ﺁز پلتك اولمغله علىالاكثر ايجاب ايدن نطقلر، حضرت هارون طرفندن ايراد اولنوردى تيه صحراسنده حضرت موسادن اول ارتحال ايتمشدر.
عليه السلام
داود عليه السلام هم بر پيغمبر ذى شاندر. همده بنى اسرائيل دولتنك ايكنجى حكمداريدر. حكمدارلغى احراز ايديشى شو وجهله اولمشدر: بنى اسرائيل حضرت اشموئيل طرفندن طالوتك حكمدار انتخاب اولنطيغى ﺁنفاً ذكر اولنمش ايدى. طالوت حكمدار اولور اولماز همان بر اردو ترتيبيله عمالقه اوزرينه يورودى. هر ايكى اردو قارشوقارشويه كلنجه عمالقه طاﺌفه سنك رئيسى اولان "جالوت" جرى وجسور بر شخص اولمغله ميدانه چيقوب ار ديله دى، طالوت عسكرندن و يهودا سبطندن بولنان حضرت داود قارشو چيقاراق جالوتى قتل ايلدى و ﺁرتق عمالقه اردوسى بوزلدى، ﭘريشان اولدى. بو ييكيتلك، بو فداكارلق داوده ﭘك بيوك بر شان قزاندردى. خصوصيله صكره دن نائل نبوت اولمسى اوزرينه حضرت داودك قدره اعتبارينى بر اوقدر دها ﭘارلادى.
طالوت هرنه قدر بونك بو شان و شرفنى ﭽكه مه مش و حتى قتلنه بيله قالقمش ايسه ده حضرت داود بر طرفه صاووشه رق ظهوره كله جك جلوهء الهيه يه منتظر اولدى.
طالوت مؤخراً ينه عمالقه ايله ايتديكى بر محاربه ده مقتول اولدى. يرينه اوغلى كچدى. فقط بنى اسرائيل ﺁره سنه تفرقه دوشدى. يهودا سبطىﺁيريلوب حضرت داوده تابع اولدى. حضرت داود بعده طالوتك اوغليله يدى سنه قدر اوغراشدى نهايت مرقومى ﺁره دن چيقارمغله ديكر اون بر سبط دخى كندوسنه بيعت ايدرك بنى اسرائيلك عمومنه مستقلاً حاكم اولدى. بو صورتله نبوت و سلطنتى جمع ايدن حضرت داود قدس طرفلرينى دخى ضبط ايله قدسى ﭘايتخت ايتدى. قرق سنه قدر دوام ايدن زمان حكومتنده عمان، حلب، نصيبين ارمنستان كبى بر چوق يرلره دخى ال ﺁتمق صورتيله ملكنى خيليجه توسيع ايلدى.
حضرت داوده هر نه قدر كتاب زبور نازل اولمشسه ده زبور الهياتدن عبارت اولوب احكام شرعيه يى محتوى اولمديغندن حضرت داود دخى شريعت موسى ايله عامل اولوردى. حضرت داود غايت لطيف بر حسن صدايه ده مالك ايدى. خصوصيله زبورى ﭘك مؤثر وعادتا سامعينى غشى ايده جك بر ادا ايله تلاوت بيورردى. صداى داودى تعبيرى مشهوردر. ارتحالى يتمش ياشلرنده وقوع بولوب قدس شريف سورى خارجنده دفن اولنمشدر. مسجد اقصانك اساسنى كندوسى وضع ايتمشسه ده اكمالنه اوغلى حضرت سليمان موفق اولمشدر.
عليه السلام