"Düşmanlarınızı kazanmak için dostlarınızın gönlünü kırmayınız; sonra düşmanlarınızı kazanamadığınız gibi, dotlarınızdan da olursunuz." {Horasanlı Ebu Müslim}

Ey gâfil insan!
Eey bu harâb olacak evi tâmir eyliyen!
Fazla emek verme ki, bir gün çıkar elinden.
Bu dünyâ bir “Köprü”dür, sen geçip gitmeye bak.
Kimseye kalmamış ki, sana kalsın bu konak.
Harâb olacak şeye, bu îtinâ, bu meyil,
Akıllı olanların yapacağı iş değil.
Ey aklını fikrini, dünyâya veren kişi!
Vaz geç ki, Hak teâlâ beğenmiyor bu işi.
Zîrâ yaratıldı ki bu insanlar ve cinler,
Yalnız Hak teâlâya ibâdet eylesinler.
Ey gönlünü dünyâya kaptıran gâfil insan!
Yaldızlı süslerine aldanma sakın amân!
Dışı “Güzel” görünür, lâkin aldatıcıdır.
Üzeri şeker kaplı, içi gâyet acıdır.
O öyle bataktır ki, yutar çok insanları.
Ona aldananların hüsrân olur sonları.
İnsanların kalbini bakın ki kazanmaya,
Zîrâ bu sebep olur “Hak rızâsı” almaya.
Her insana edin ki çok iyilik ve ihsân,
Zîrâ lutf-ü ihsânın kulcağızıdır insan.
Sana zarar, sıkıntı gelirse bir kimseden,
Ona gücün yetse de, affedici ol hemen.
Ey insan! Her işinde unutma hiç Rabbini.
Çıkarma hâtırından, O’nun emirlerini.
Bahşetmiş sana Allah ne mükemmel âzâlar.
O’nun emrine göre kullan ki, yanmıyalar.
Allah’tan başkasından etme ki bir şey talep,
Onlar da, senin gibi âciz birer “Kul”dur hep.
Allah’ın kullarına ver ki neş’e ve sevinç,
Âhirette sıkıntı görmiyesin sen de hiç.
Gizle, ifşâ etme ki herkesin günâhını,
Gizlesin Allah dahî yârın senin aybını.
Sen, darda kalanlara yardım et ki bu günde,
Allah da yardım etsin sana mahşer gününde.
“Ni’metullah Geylânî”

Bayram insanı bütünler

Yarın bayram, Ramazan bayramı... Türkiye’nin en yaygın ve geniş katılımla kutlanan bayramı. Öyle ilânlar vermekle, afişler asmakla, propaganda yapmakla, kanun koymakla katılım sağlanan bir bayram değil...
Kendiliğinden, tabiî bir bayram. Ezan gibi, selâm gibi. Su gibi, hava gibi.
Tanklar, toplar geçmiyor, jetler uçmuyor, askerler raprap yürümüyor. Hançereleri yırtarcasına hamasî nutuklar atılmıyor. Bu bayramın kutlandığı bir alan, bir merkez, şaşalı bir sahne de yok. Katılım şarta bağlı değil. Katılımcıları farklılaştıran tribünler, teşrifat vesaire sözkonusu değil. Bütün yurt, hatta yeryüzü bayram yeri. Bayram herkesin evinde, yuvasında! Herkes bayramın muhatabı. Fakirler, düşkünler, güçsüzler, hele de çocuklar...
Dedeler dedeliğin, nineler nineliğin, evlatlar evlatlığın, torunlar torunluğun farkında. Bayram, sıra ve saygı öğretiyor. Gevşemiş aile bağlarını sıkılıyor. Şehirlerin hayhuyu içinde yalnızlaşan insanı bir araya, yüz yüze getiriyor. Küslükleri, dargınlıkları unutturuyor.
"Bayram etmek" sırf kendisiyle, çoluk çocuğuyla değil; konu komşu ile eş-dost ve akrabalarla, giderek bütün müminlerle, toplumun tümüyledir. O yüzden olanlardan olmayanlara, bulanlardan bulamayanlara bir akımın olması, karşılığında Allah’ın rızasının tahsil edilmesi lâzımdır.
Hayır yapmayı, ikram etmeyi, ikram kabul etmeyi unutmuş modernlik bir süreliğine tatile gönderiliyor...
Gerçek bir zafer bayramı, fakat mağlub edilen yok!
Elbette bu zaferin galipleri var, fakat zaferi öncelikle kendi nefslerine karşı kazanıyorlar. Zorlu nefslerine diz çöktürüp koca bir ayı oruçlu geçiriyorlar. Haramdan sakınıyorlar, hayır yapıyorlar, şeytanın insanı kullanma alanını daraltıyorlar.
Bayram günlerinde geçmişler de yalnız bırakılmıyor. Mezarlıkların bayram kalabalığı büyük şehirlerde trafik tıkanmalarına yol açıyor. İnsan varlığının bu dünya-öte dünya bütünlüğünü en çok bayramlarda idrak ediyoruz.
Bayramlar kendimizi bilme, nereden gelip nereye gittiğimizin muhasebesini yapma günleri aynı zamanda.
Hacı Bayram Veli beş yüz küsur yıl önceden söylüyor:
Bilmek istersen seni
Can içre ara canı
Geç canından bul anı
Sen seni bil sen seni..
İnsanın kendini idrak etmesinin, insan olarak varlık sebebini kavramasının önünde sayısız engeller vardır. İş-güç gailesi, her türlü hırs, ihtiras insanların gerçeği görme hislerini dumura uğratmaktadır. Küçük menfaatler, ufak kazançlar (velev ki büyük kazanç ve menfaatler sözkonusu olsun) insanın fâni hayatının ilk ve tek gayesi olmamalıdır. Hacı Bayram’ın deyişiyle insan "dünyaya gönül vermemeli"dir.
Bayramda, ibadetlerde insanı insan yapan nice sırlar ve hususiyetler vardır. Oruç tutup, diğer ibadetleri yerine getirip, bayramı kendi gerekleri içinde idrak eden insanlar hem kendilerini olgunlaştırır, kemale erdirir; hem de çevrelerinin, yani toplumlarının güzelleşmesini sağlarlar.
Bayramlar bu anlamda çevre güzelleşmesine yol açacak kutlamalarla amacına ulaşır.
Bayram insanı bütünler. Eviyle, ailesiyle, milletiyle, geçmişiyle bu ve öteki dünyasıyla...
Okuyucularımın, kaç asırdır bayramları buruk karşılayan âlem-i İslâmın ramazan bayramını tebrik ediyorum...

D.Mehmet Doğan 19 Eylül 2009 Vakit